بررسی ترجمه پذیری اثر اقتباسی فیلم "اینجا بدون من" از دیدگاه نشانه شناسی لایه ای

مطالعات میان¬رشته¬ای همواره نقش مهمی در پیش¬برد و کاربرد نظری یک رشته¬ی علمی محض داشته است. در این پژوهش تلاش شده است تا به واسطه¬ی ابزارهای نشانه¬شناختی و با داشتن نگاهی متفاوت به پدیده¬ی اقتباس بین دو نظام نشانه¬ای زبان و سینما بررسی تطبیقی انجام شود. این پژوهش با پذیرش این فرض که نظام زبان یکی از نظام¬های نشانه¬ای است و به سبب ارتباطات بینا¬فردی و اجتماعی با نظام¬های نشانه¬ای دیگر از جمله سینما در تعامل قرار دارند در پی آن است که مشخص کند کدام یک از نشانه¬ها علاوه بر نشانه¬های زبانی، در ترجمه¬ی بینانشانه¬ای یک متن ادبی به متن سینمایی در انتقال پیام از بسامد بالایی برخوردارند و هم¬چنین در پی یافتن رمزگان¬هایی است که به عنوان لایه¬های متنیِ در تعامل با یکدیگر، در ساخت شبکه¬ی معناییِ فیلم و در شکل دادن به گروه¬های اجتماعی، شخصیت¬های خاص و پیش¬برد روایت دخالت دارند. در این طرح پژوهشی متون زبانی به مثابه¬ی پیش¬متن در تعامل با متون سینمایی به مثابه¬ی فرامتن قرار گرفته و با اتخاذ دو رویکرد نظری نشانه¬شناسی لایه¬ای سجودی و مقاله¬ی "ترجمه به مثابه¬ی عملکرد بینامتنی" فرحزاد (2009)، تلاش شده است سوالات مطرح در این پژوهش یه طور مستدل پاسخ داده شوند. در این راستا پژوهشگر با در نظر گرفتن دو رویکرد مذکور، سکانس¬هایی از فیلم اقتباسی "اینجا بدون من" اثر بهرام توکلی به مثابه¬ی فرامتن را، با ترجمه¬ی نمایش¬نامه¬ی "باغ وحش شیشه¬ای" اثر تنسی ویلیامز، به عنوان پیش¬متن مقایسه نموده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در جریان ترجمه بینانشانه¬ای نمایشنامه به فیلم، اتفاق "تکرار"، "آفرینش" و "حذف" رخ می¬دهد. و تبدیل¬های بینافرهنگی، بینارسانه¬ای یا بینانشانه¬ای و بینامذهبی که با ظرافت خاصی رعایت شده¬اند، موجب افزایش چشم¬گیر بسامد آفرینش می¬شود.